OVERHEID IN TRANSITIE PODIUM Put your money where Staatssecretaris Szabó van Digitalisering wil een centraal loket voor alle overheden, waar burgers en bedrijven hun zaken kunnen regelen. De gedachte is bepaald niet nieuw. Maar de praktijk van samenwerken blijkt weerbarstig. Volgens Guido Enthoven ligt de sleutel niet bij overleg, niet bij wetgeving, maar bij de financiering van de digitalisering van de overheid: ‘Put your money where your mouth is’. TEKST: guido enthoven • BEELD: hyejin kang ‘J uist de mensen op straat moeten het uitgangspunt zijn bij alles wat we als overheid aan digitale technologie gebruiken’, schrijft de staatssecretaris in zijn kamerbrief over de aanpak van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie. De gedachte is bepaald niet nieuw. Er wordt al decennia gesproken over de noodzaak om als één overheid te opereren en burgers en bedrijven daarbij centraal te stellen. In het ‘Actieprogramma Elektronische Overheid’ uit 1998 luidde de ambitie om ‘departementen meer als onderdeel van één concern te laten werken.’ Ook toen al was een belangrijk knelpunt ‘de aanbodgerichtheid van de dienstverlening, waarbij de organisatie van de overheidsdienst centraal staat (en niet de vragende burger)’. Daarna pleitte het programma Overheidsloket 2000 voor ‘denken vanuit de burger’, en het Programma Andere Overheid uit 2003 zette koers op een slagvaardige overheid met een focus op publieke dienstverlening. De werkelijkheid blijkt weerbarstig. In theorie zullen veel ministeries en gemeenten toegeven dat meer samenwerking op het gebied van digitalisering wenselijk is. Belangrijk voordeel is een gezamenlijke inkoop van systemen, waardoor er een kostenbesparing kan optreden. In de praktijk zijn er echter forse nadelen. Iedere organisatie heeft nu een eigen systeem dat toegesneden is op de eigen specifieke 86 iBestuur 54, april 2025 werkprocessen. Sommige organisaties hebben vorig jaar hun systemen vernieuwd, terwijl bij andere overheden de hardware of software binnenkort vervangen moet worden. Elke organisatie hecht aan haar eigen autonomie en heeft ook specialisten die hun status en gezag mede ontlenen aan het feit dat zij de enige zijn die de informatie systemen van hun organisatie kunnen doorgronden. Het zijn allemaal redenen waarom de ambities van ‘Common Ground’ waar de VNG al tien jaar voor pleit zo moeizaam van de grond komen. Financiën als hefboom De staatssecretaris kent – als voormalig topman van Capgemini – het veld als zijn broekzak. Het betekent wel dat er lessen uit het verleden moeten worden getrokken. Het is voor bestuurders en ambtenaren eenvoudig om lippendienst te bewijzen aan blijmoedige ambities op het gebied van samenwerking. Dat is echter niet voldoende om dit ook daadwerkelijk te realiseren. Ook regelgeving zal het verschil niet gaan maken. Zo heeft de inkorting van de wettelijke afhandelingstermijn van Woo-verzoeken op nationaal niveau geen enkel effect gehad. Nee, de
87 Online Touch Podium: IT-financiering Home